Tag: 24. Juni 2022

Bilmemek ayıp değildir, öğrenmemek ayıp olandır. Sabah sabah tepem attı…
Pezevenge.

Ismailağa bilmem nesinin bilmem nesi gebermiş…
AK Pezevenkleri Çamurbaşkanı “cenaze merasimine teşrif” edecekmiş(!)

Götümün kenarı…
Twitter hesabından SIYAH üzerine üzüntülerini yayınlamış.
Buraya kadar her şey “normal” gözükse de, Önder bir anda delirdi. Sebebi siyah idi…
Eee dediğim gibi bilmemek değil, öğrenmemek ayıp olan. O ana kadar siyahin Hristiyanlara özgü bie matem ifadesi olduğunu sanıyordum. Halbuki;

„Eski Türklerde ölü ardından yas tutan insanlar siyah ya da mavi renk elbiseler giyerek yas tutarlardı. Ölümden sonraki hayatın ters olduğunu düşünen eski Türkler elbiselerini ters giyerek yas tutardı. Özellikle Kırgız Türklerinde görülen bu davranışta, kimi zaman ölünün atının eyeri de ters giydirilirdi.“

Unutulmamalıdır…
“Doksan dokuz” boydan gelen, göçebe bir toplumuz. Örf ve adetlerimiz…
Yerel değişebilir.

„Yas (matem) büyük felâketlerden veya sevilen bir kimsenin kaybedilmesinden
duyulan derin üzüntüyü ifade eder. Yas, süresi ve uygulanma biçimi bakımından kültürden
kültüre değişiklik göstermekle beraber üzüntüyü ifadede herkes için aynı olan belirli davranış
biçimleri söz konusudur. Eğlence sayılabilecek etkinliklerden kaçınmak, ağlamak ve yas
tutmak, kendi kendini özellikle yanaklarını dövmek, oturup kalmak, sessizliğe bürünmek,
başına toprak atmak, çamur sürmek, elbiselerini yırtmak, siyah veya beyaz elbiseler giymek,
elbiseyi ters giymek, yüzünü örtmek, saçlarını kesmek veya saçını sakalını uzatmak,
yemekten içmekten kesilmek, ağıt yakmak, ölenin kabri üzerinde kurban kesmek yası belirten
başlıca hareket şekilleridir.
2
Eski Türklerde de ölüm karşısında duyulan acıyı büyük bir teessürle dışa vurma
yaygın ve ortak bir tavır olarak kendini göstermektedir. Çin kaynakları yas tutan Türklerin
bağıra çağıra ağladıklarını, saçlarını başlarını dağıttıklarını, elbiselerini yırttıklarını haber
vermektedir. Saç kesme ve yüzü yaralama Hunlarda da mevcuttu. Göktürkler yas tutarken
saçlarını keser, kulaklarını ve yüzlerini bıçakla çizip yaralardı. Kırgız-Kazakların yas tutma
tören ve âdetleri de Göktürkler ve Oğuzlardakine benzemektedir. Yas âdetlerinden biri de
ölenin atının kuyruğunun kesilmesidir. Diğer taraftan karalar giyinmek, elbiseyi ters giymek,
başı açık tutmak veya siyah mendil bağlamak, yaslı çadıra bayrak asmak Türk matem
alâmetlerindendir.“

https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2174253

…
…
…
„Matem büyük felâketlerden, özellikle sevilen bir kimsenin kaybedilmesinden duyulan derin üzüntüyü ve tutulan yası ifade eder. Karşılaşılan felâketin, yitirilen şeyin ferdî veya umumi olmasına göre doğurduğu acı ve üzüntü, dolayısıyla tutulan yas da ferdî veya umumi bir karakter taşır. Matemin şiddeti kaybedilen şeye verilen öneme, ona karşı duyulan sevgiye göre değişir. Matem, süresi ve uygulanma biçimi bakımından kültürden kültüre değişiklik göstermekle beraber üzüntüyü ifadede herkes için aynı olan belirli davranış biçimleri söz konusudur. Eğlence sayılabilecek etkinliklerden kaçınmak, ağlamak ve yas tutmak, oturup kalmak, sessizliğe bürünmek, elbiselerini yırtmak, siyah elbiseler giymek, yüzünü örtmek, saçlarını kesmek veya saçını sakalını uzatmak, yemekten içmekten kesilmek matemi belirten başlıca hareket şekilleridir.“
…
…
…
„Eski Türkler’de ölüm karşısında duyulan acıyı büyük bir teessürle dışa vurma yaygın ve ortak bir tavır olarak kendini göstermektedir. Çin kaynakları yas tutan Türkler’in bağıra çağıra ağladıklarını, saçlarını başlarını dağıttıklarını, elbiselerini yırttıklarını haber vermektedir. Göktürkler yas tutarken saçlarını keser, kulaklarını biçer ve yüzlerini bıçakla çizip yaralardı. Kırgız-Kazaklar’ın yas tutma tören ve âdetleri de Göktürkler ve Oğuzlar’dakine benzemektedir. Saç kesme ve yüzü yaralama Hunlar’da da mevcuttur. Yas âdetlerinden biri de ölenin atının kuyruğunun kesilmesidir. Diğer taraftan karalar giyinmek, yaslı çadıra bayrak asmak, elbiseyi ters giymek, başı açık tutmak veya siyah mendil bağlamak matem alâmetlerindendir (Günay – Güngör, s. 87-88).“
…
…
…
„Câhiliye Döneminde ve İslâm’da Matem. İslâmiyet’ten önce Araplar’da matem kutsal bir görev olarak telakki edilen sosyal tezahürlerden biriydi. Üstünü başını parçalama, saçlarını kesme, başına toprak atma, çamur sürme, elbiseyi ters giyme, siyah veya beyaz giyinme, kendi kendini ve özellikle yanaklarını dövme gibi İbrânîler’de ve çevredeki diğer kültürlerde bulunan matem türleri bazı farklılıklarla eski Araplar’da da vardı. Araplar bazan bir yıl kadar süren matem müddetince yas elbisesi giyer, ölünün kabri üzerinde kurban keserlerdi. Ölenin yiğitlik ve cömertlik gibi meziyetlerine göre bu son uygulama ölüm yıl dönümlerinde de tekrarlanırdı (Cevâd Ali, V, 173-174). Câhiliye dönemindeki matem uygulamalarının başında ağıt yakma geliyordu. Özellikle soylular ve zenginler, ölen kişinin durumuna göre onun hakkında genellikle abartılı övgüler düzen kadın ağıtçılar (nâiha, nevvâha) kiralardı, ağıt sırasındaki hareketlerine göre bu kadınlara değişik isimler verilirdi. Bazıları hayatta iken kendileri için ağıt yakılmasını vasiyet eder, meziyetlerinin ağıtlara yansıtılmasını isterlerdi. Câhiliye şairi Tarafe b. Abd Muʿallaḳa’sında, “Öldüğümde bana yaraşır bir şekilde ağla, benim için yakalarını yırt ey Ma‘bed’in kızı!” diyordu (Hüseyin b. Ahmed ez-Zevzenî, s. 93). Hz. Peygamber’in dedesi Abdülmuttalib de ölüm döşeğinde iken kızlarını başına toplayarak onlardan ölümünden sonra kendisi için söyleyecekleri mersiyeleri dinlemiştir (İbn İshak, s. 45-46).“
…
…
…